JUBILEUMVIERING ZONDAG 3 NOVEMBER

Evangelische Broedergemeente in Zoetermeer bestaat 30 jaar

INTERVIEW • Op zondag 3 november viert de Evangelische Broedergemeente Zoetermeer haar 30-jarig jubileum (eigenlijk: 30+1) in de Adventskerk aan de Julianalaan. Om 14.00 uur begint de dankdienst. De redactie van Kerk in Zoetermeer sprak voorafgaand met vier mensen, die al jarenlang lid zijn: Emelie Burgrust-Doest, Sherida van Aalst, Renko Telgt en Michael Burleson.

Op de uitnodiging voor de jubileumviering staat: En als motto is gekozen:

De roots van Emelie, Sherida, Renko en Michael liggen in Paramaribo. Na hun jeugd kwamen zij naar Zoetermeer. Renko is het langst – bijna dertig jaar – lid van de EBG in Zoetermeer. Hij vertelt: ‘Ik heb mijn lidmaatschap van de EBG meege­nomen naar Zoetermeer. De E in EBG betekent voor mij: het Evangelie, dus het goede nieuws van God brengen. De EBG in Zoetermeer is in 1993 opgericht als werkgroep van de EBG Haaglanden, die vorig jaar 50 jaar bestond. Zo’n vijftig tot zestig volgelingen hadden de behoefte om hun diensten in Zoetermeer in plaats van Den Haag te houden, omdat ze hier ook woonden. Aan het eind van datzelfde jaar vond de eerste dienst plaats, met Kerst. Broeder Sidney, een oud onderwijs- inspecteur, gerespecteerd en charismatisch, was bereid om in de Adventskerk aan de Julianalaan om regelmatig voor te gaan.’

Later, met de komst van predikant Christine Welschen, ging de werkgroep over in de Steungroep EBG Zoetermeer, nog steeds als afdeling van de EBG Haaglanden. Op dit moment zijn er zo’n 130 leden in Zoetermeer. De meeste leden hebben eveneens hun wortels in Suriname, maar er zijn genoeg ‘witte’ leden. Evenals in veel protestantse gemeenten zijn de actieve gemeenteleden in de EBG Zoetermeer in de loop der jaren gemiddeld ouder geworden. Hun kinderen zijn wel nieuwsgierig hoe het in de kerk toegaat, maar gaan op de zondagen niet vaak mee naar de diensten. Er zijn overigens in Nederland wel degelijk ook EBG-gemeenten waar nog wel veel jongeren komen, zoals in de Bijlmer in Amsterdam.

Een zingende kerk
In Zoetermeer komt de EBG om de twee weken bij elkaar, op zondagmiddag. En nog altijd in de Adventskerk. Michael en Renko: ‘Wij zijn geen Pinkstergemeente, maar het gaat bij ons wel iets anders toe dan in de meeste protestantse kerken. Wij zijn traditioneel een zingende kerk en gebruiken daarbij een (dik!) eigen liedboek. Op dit moment hebben wij helaas geen muzikaal begeleider en wordt er a capella gezongen. Maar wanneer we weer een muzikaal begeleider in ons midden hebben zullen we zeker het orgel of de piano inzetten. Onze liederen lijken een beetje op Johannes-de-Heer liederen.’ ‘Hoewel wij nog altijd Broeder­gemeente heten is er geen rolverdeling tussen mannen en vrouwen’, vertellen Emelie en Sherida. ‘Een predikant kan zowel vrouw als man zijn. EBG-predikanten worden universitair-theologisch opgeleid. Vanwege de Duitse invloed vindt theologische scholing soms in het Duits plaats.’

In de 18e eeuw trokken zowel de herrnhutters als de rooms-katholieken in Suriname aan de slaven om ze voor de kerk te winnen. De slaven kregen hiervoor een vrije zondag. Maar de herrnhutters mochten, in tegenstelling tot de leden van de rooms-katholieke missie geen Bijbel lezen. ‘Ik heb het Von Zinzendorf vergeven’, zegt Sherida. ‘Uiteindelijk hebben destijds de slaven in Suriname geleerd te lezen juist door het Evangelie.’

Vroeger vonden er ook creatieve activiteiten, zoals hoofddoekbinden en bloemschikken, doordeweeks plaats. Er was veel belangstelling voor. Tegenwoordig verblijven veel leden met Surinaamse wortels jaarlijks gedurende een periode bij hun familie in Suriname. Vaak overwinteren zij daar. Dat is een van de redenen dat er doordeweeks niet veel activiteiten meer plaatsvinden. Gemeentevergaderingen, gezamen­lijke maaltijden en braderieën vinden met enige regelmaat plaats na de diensten op zondag.

‘Bevrijdingsdag’ met Pasen
Vorig jaar was er op zondag 2 juli 2023 een bijzondere oecumenische viering rondom ‘Slavernijverleden – 150 jaar na de afschaffing van de slavernij’. Het thema van die dienst was ‘Breek de scheidsmuur af’ uit Efeziërs 2:14 en voorgangers waren onder meer Christine Welschen, Timo Hagendijk en Ad van der Helm. Renko: ‘Hier hebben wij heel goede herinneringen aan. Uiteraard wordt Ketikoti – letterlijk: ‘ketenen gebroken’ en spreek uit: kíttiekóttie – op 1 juli jaarlijks gevierd. Maar meer nog vieren wij deze ‘bevrijdingsdag’ met Pasen. We gaan dan in optocht naar het gedenkmonument in het Wilhelminapark en vieren daar een opstandingsdienst.’
Veel leden van de Zoetermeerse EBG worden niet langer in hun functioneren belemmerd door het slavernijverleden, zoals Emilie: ‘Het hoort bij je leven maar ik heb er geen last van.’ De internationale Evangelische Broedergemeente heeft al lang geleden haar excuses aangeboden voor dat verleden. Voor anderen is dat anders en juist wel actueel. Michael: ‘Ketikoti is voor mij vergelijkbaar met 4 mei.’

Namens de redactie van Kerk in Zoetermeer feliciteren wij de broeders en zusters van de Evangelische Broedergemeente Zoetermeer van harte met hun jubileum en wensen hen Gods zegen voor de toekomst.

• Jan Blankespoor en Marieke van der Giessen-van Velzen

Foto: Gedenkmonument in het Wilhelminapark, waar de Evangelische Broedergemeente op Paasmorgen de opstandingsdienst viert. 

Een stukje geschiedenis 
De Evangelische Broedergemeente heeft wereldwijd oude papieren. Nikolaus von Zinzendorf (1700-1760), een Duits theoloog, richtte de christelijke kolonie Herrnhut op (‘unter des Herrn Hut’). Een groep in Moravië en Bohemen vervolgde Lutheranen klopte bij Von Zinzendorf aan om onderdak. Zij leden namelijk onder de contrareformatie, die de Rooms-Katholieke Kerk had ingezet vanwege de toenemende invloed van de denkbeelden van Maarten Luther. Uit deze groep kwam de Evangelische Broedergemeente (EBG) voort, die bekend bleven als de hernnhutters. Von Zinzendorf was een warm bepleiter van het belang van zending. Vanuit Herrnhut werden zendelingen uitgestuurd, die onder andere gingen werken onder slaven in West-Indië. In het midden van de 18e eeuw waren er al herrnhutterse zendelingen actief in vele landen, ook onder slaven in Suriname. Nadat Von Zinzendorf in 1736 naar Nederland was gekomen konden de herrnhutters zich vestigen in de tuinen van Slot Zeist. Vooral hierdoor is de Broedergemeente in Nederland bekend geworden. Bij Slot Zeist ontstonden het Broeder- en Zusterplein, waar nog altijd de in 1768 gebouwde kerk van de Broedergemeente Zeist staat. Vanuit Zeist opereert sinds 1793 het Zeister Zendingsgenootschap, dat onder andere het geloof in Suriname verspreidde. Over de hele wereld had de EBG in 2010 bijna een miljoen leden. 
In het logo van de EBG staat een lam, dat achterwaarts kijkt (‘Christus, het Lam heeft overwonnen’) en een kruisbanier die verwijst naar ‘unter des Herrn Hut’.