GEESTELIJKE REIS NAAR PASEN

Vasten en bidden in de lijdenstijd

De Veertigdagentijd, ook wel de lijdenstijd of de vastentijd genoemd, is de periode van veertig dagen voorafgaand aan Pasen, het feest waarmee we de opstanding van Jezus Christus uit de dood vieren. Voor veel christenen is het een tijd van bezinning, vasten en gebed ter voorbereiding op het paasfeest. Deze periode, die dit jaar op 14 februari met Aswoensdag begon, omvat eigenlijk 46 dagen, maar de zondagen worden niet meegerekend. Op zondagen hoef je ook niet te vasten.

Vasten is letterlijk: niet eten en niet drinken gedurende een bepaalde periode. In de Bijbel gaat vasten echter verder dan alleen fysieke onthouding. Het is een spirituele oefening waarbij je je richt op God. Vaak wordt vasten gecombineerd met bidden. Mensen vastten in tijden van onrust, moeilijkheden, of als een daad van verootmoediging. Een protestantse visie op vasten is: ruimte maken voor God door af te zien van bepaalde dingen.

Bijbelse voorbeelden
In zowel het Oude als het Nieuwe Testament vinden we veel voorbeelden van vasten en bidden.

• Koning David vastte toen hij het tragische nieuws hoorde dat Saul en Jonathan waren gedood. (2 Samuel 1:12)
• De profeet Nehemia vastte en bad toen hij ontdekte dat Jeruzalem nog steeds in puin lag. (Nehemia 1:4)
• De gemeente van Antiochië vastte voordat ze Paulus en Barnabas uitzonden op het eerste zendingsreis. (Handelingen 13:3)
• Jezus vastte veertig dagen en nachten in de woestijn, waarbij Hij zich richtte op God en zijn missie. (Matteüs 4:1)

Volgens www.debijbel.nl, de website van het Nederlands-­Vlaams Bijbelgenootschap, zijn er wel kleine verschillen tussen vasten in het Oude en in het Nieuwe Testament. Waar het eerder vooral een godsdienstig ritueel was, wordt vasten in het Nieuwe Testament gezien als teken van toewijding aan God. Je leest het hier vaak in één adem met gebed en het geven van aalmoezen.

Drie pijlers
Van oudsher heeft de Veertig­dagentijd drie pijlers: vasten (soberheid), gebed en bezinning, en solidariteit. Voor elke pijler geven we een aantal ideeën.

Ideeën voor vasten
Vasten kan op allerlei manieren. Meestal wordt daarbij gedacht dat je jezelf gedurende een bepaalde periode ‘pleziertjes’ ontzegt. Denk bijvoorbeeld aan het minderen – ‘soberen’ – of stoppen van: dranken met alcohol, koekjes of andere tussen­doortjes, vlees bij je maaltijden, gebruik van sociale media, spelletjes op je telefoon, bioscoopbezoek, bepaalde soorten broodbeleg, televisie kijken. Dit kun je met jezelf of in een groep afspreken voor de hele Veertigdagentijd, maar ook per onderwerp en per week.

Ideeën voor gebed en bezinning
Voor steeds meer christenen is de Veertigdagentijd een periode om ‘back to the basics’ te gaan en zich te bezinnen op het geloofsleven. Er zijn leesroosters en kalenders met Bijbelteksten die thematisch zijn geordend met daarbij een gedachte, of apps met toepasselijke liederen, van klassiek tot popsongs. Denk aan:

• elke dag een Bijbelvers opschrij­ven en met je meenemen
• een stiltewandeling in de natuur maken
• elke avond je dankpunten opschrijven
• dagelijks een overdenking lezen

Ideeën voor solidariteit
Je kunt ook ruimte maken voor het toeleven naar Pasen door bepaalde dingen juist wél of extra te doen, voor anderen. Denk aan:

• iemand bezoeken die eenzaam is of die je een tijd niet hebt gesproken
• iemand een kaartje sturen
• een bloemetje geven aan iemand die je dankbaar bent voor …
• in contact komen met vluchtelingen of met anders­gelovigen
• meedoen aan de Paasgroetenactie voor gevangenen
• sober leven en je bespaarde geld geven aan een mooi doel

Als je wilt sparen, kun je zowel voor dingen wél, als voor dingen níet doen, elke dag dat je dat doet een van tevoren afgesproken bedrag ‘in de pot’ doen.

Vind je vasten lastig?
Vasten levert soms helemaal niets op. Zeker voor beginners zal het vooral zwaar zijn. Je kunt je moe en leeg voelen. Allerlei ‘verborgen’ gevoelens kunnen boven komen, waar je niet altijd trots op bent. Je zult vasten soms nutteloos vinden. Het helpt om op die momenten gewoon door te zetten. Zelfs als het naar je idee niets oplevert kan het nuttig zijn.
Stel jezelf haalbare doelen voor de Veertigdagentijd. Je mag best een beetje ambitieus zijn, maar wees ook nederig: we zijn zwakke mensen.
Vind je vasten in je eentje lastig? Deel dan met anderen op welk vlak je gaat vasten. Of zoek een maatje met wie je samen kunt vasten. Dan kun je elkaar helpen om trouw te zijn. Deel je ervaring over wat het vasten jou brengt. Of maak een ‘vastenhoekje’, bijvoorbeeld in de vensterbank. Zet er een kaars bij, leg een notitieboekje en een pen neer en schrijf je ervaringen en gedachten op bij de dagen dat je gevast hebt.

Jan Blankespoor

Afbeelding: Aran van der Giessen, ‘Desert’, 30x40 cm, acrylverf op canvas, 2022