KERSTMIS

Feest van het licht

In de donkerste tijd van het jaar vieren wij het feest van het licht. Je moet het lef maar hebben. Nog lang geen lente, hoe ver nog de zomer, en we spreken over nieuw leven, hoogste bloei.

Verlangen naar licht
Kerstmis was niet altijd Kerstmis. Lang voor christenen het feest claimden, vierden de Germanen (begin van onze jaartelling) al een midwinterfeest. Het was een feest dat plaatsvond rondom de kortste dag van het jaar, rond 21 december (vandaar midwinterfeest). Het midwinterfeest vierde de vruchtbaarheid van het land en herdacht de doden, maar het was vooral een lichtfeest.

Met de opkomst van het christelijke geloof in onze streken werd dit Germaanse ritueel met zijn Germaanse goden gekerstend. In de Joodse en beginnende christelijke gemeenschappen was het echter niet gebruikelijk om geboortedagen te vieren, dat deden eigenlijk alleen de Romeinen. En omdat hun cultuur meeging naar de gebieden die ze innamen, werden ook verjaar­dagen gevierd.

De geboorte van Jezus werd een aanleiding om in de vierde eeuw het heidense feest te kerstenen. Daarbij werden Germaanse rituelen en symbolen ingepast en behouden, zoals de groene takken als symbool van vruchtbaarheid, het licht en zelfs ook het “vrede op aarde” want de Germanen zweerden bij hun goden om de vrede te bewaren.

En vandaag
Vandaag is Kerstmis zo veel meer en vaak anders dan het vieren van de geboorte van Jezus. Kerstmis dat is: versierde kerst­bomen, kerstmarkten geseculariseerd tot ‘winterpret’, gezellig tafelen met familie en vrienden ... Dat allemaal roept gevoelens op van nabijheid, gezelligheid en vrede.
Echter niet voor iedereen. Wie in eenzaamheid leeft of een verdriet koestert, hoopt dat deze dagen vlug voorbijgaan. En toch roept Kerstmis een onuitroeibare droom op. Een droom die ontspringt aan de diepste lagen van onze ziel. Kerst vier je tegen beter weten in. In naam van de droom – voor ons Gods droom – vier je de overwinning van het licht. Licht dat altijd en eeuwig weer doorbreekt.

Wandelen in het Licht
In dit Licht leven en bewegen wij ons. Dat Licht is Jezus Christus, het mensgeworden Woord van God. Onze God is geen verre God gebleven.

God wordt mens en in de kerstnacht horen wij uit het Lucas­evangelie dat dit gebeurt in eerder armoedige en schamele omstandigheden. Als een weerloos Kind in de kribbe komt Hij onder ons wonen. Op kerstdag horen wij ‘dat het Woord vlees is geworden’. De evangelist Johannes zag hoe God met de geboorte van dit Kind in de wereld een nieuw begin maakte. Daarom begint zijn evangelie met de woorden “In het begin”. Dat zijn ook de eerste woorden in de Bijbel: “In het begin”.
Het eerste wat God doet, is licht van duisternis scheiden. Zo begint het opnieuw met de komst van Jezus, aldus Johannes. Als licht zoals God dit bedoelde, is Jezus gekomen, schijnend in de duisternis van het leven. Het licht kan je echter niet zien, maar het maakt wel dat je mensen en dingen kunt zien, dat ze kleur krijgen. Als wij ons laten raken door zijn boodschap en zijn licht op ons laten schijnen, helpt ons dat om in de duisternis van deze wereld zicht te houden op het goede en het ware, op een toekomst waarin de liefde van God voelbaar is tussen de mensen. Niet overal wordt dit licht waargenomen en zo vlug herkend als bij de herders. Het aanvaarden van dit licht houdt een sterke uitdaging in voor christenen in een vaak verduisterde wereld. Willen wij dit licht zien? Ontvangen wij Jezus in zijn vele incarnaties: in de kleinsten, in elkaar, in de zorg om de schepping, als broeders en zusters? God is naar de aarde gekomen en woont er nog steeds in dat warme licht waarin wij leven en bewegen. Met Kerstmis en vooral daarna.

Johan Dobbelaere
Pastorale eenheid Kleopas Ganshoren, Brussel

Afbeelding: Xandra Lapperre, ‘Wat breng (t) je (jou) naar Jezus’, 2014

Foto: Jan de Geus

Met dank aan de auteur voor het mogen plaatsen van zijn artikel, dat precies verwoord waar we met het thema ‘Toeleven naar het Licht’ in deze decembermaand naartoe wilden. — Redactie