PRATEN MET KINDEREN OVER VERLIES

‘Bij God blijft je naam gekend’

HANDREIKING • Wanneer iemand is overleden hebben kinderen vaak veel te vragen maar zeggen dat niet zomaar. Soms zit je zelf ook met zoveel vragen en verdriet. Daar heb je al je handen vol aan. Je kunt wel wat hulp hierbij gebruiken.

Je kind vertellen dat iemand is gestorven kan moeilijk zijn. Vertel het nare bericht niet omslachtig, maar kort en duidelijk. Belangrijk is het vervolgens om veel in de buurt te blijven om vragen en verdriet over het overlijden op te vangen. Net als bij volwassenen kan een kind het sterven eerst niet bevatten en hoopt dat het niet waar is. Geef ruimte om te reageren. Huilen en boos zijn mag! Lijden en verdriet raakt je hart en die pijn moet eruit. Let ook op de non- verbale signalen van het kind, de houding, gebaren en mimiek. Het kan helpen om te benoemen welke emoties je bij je kinderen ziet en daar over door te praten.

Zoveel vragen
Bij kinderen komen veel vragen op, meer en andere dan je als volwassene zou denken. Die hoef je niet allemaal te kunnen beantwoorden. Je voelt zelf ook de onmacht. Maak het verdriet van jullie samen. Heel jonge kinderen reageren sterk op gevoelens die je met je houding overbrengt. Tot ongeveer 7 jaar vinden ze het moeilijk om in de toekomst te kijken, ze zijn vooral bezig met vandaag en morgen. Oudere kinderen kijken verder, praten makkelijker en kunnen onverwachts uit de hoek komen met opmerkingen en vragen. Pubers zijn vaak kritisch, soms gesloten en weten niet zomaar hoe met hun rouw om te gaan.

Samen
Luister eerst. Probeer samen met het kind onder woorden te brengen waarmee het worstelt: Waarom laat God dit gebeuren? Waar ben je als je dood bent? Ga jij ook dood? Het is heilzaam om je vragen samen in een gebed bij God te brengen en je eigen geloof hierbij te betrekken. Je hebt het nodig herinnerd te worden aan Gods liefde. Gods schiep hen en kent hen, staat er in Jesaja 43: ‘Ik heb je bij je naam geroepen’ en ‘Je bent zo kostbaar in mijn ogen’ (vers 1 en 4).
We kunnen het niet bevatten, maar we bidden dat onze geliefden nu in Gods handen zijn. We hopen hen opnieuw te zien in de hemel en geloven dat ze met ons verbonden zijn in liefde. Lees samen het troostvolle gedeelte uit Johannes 10 vers 1-18 over Jezus als Goede Herder.

Rituelen
Bedenk symbolische handelingen waarmee je een geliefd persoon kunt herdenken. Met een (thuis)ritueel kun je dat zichtbaar maken. Met een foto, kaars, knutselwerkje, voorwerp, iets uit de natuur, een bijbeltekst maak je een plek die herinnert aan de overledene.
Vertel dat je weleens het gevoel kunt hebben dat zelfs God je vergeet, zo alleen. Maar God heeft beloofd dat Hij altijd met je meegaat en Hij kent je bij je naam. Schrijf samen een naam in het zand: ook al zal het water je naam uitwissen, bij God blijft die gekend.

Uitvaart
In de dagen voor de uitvaart, of beter al voordat er een sterfgeval is, kun je samen naar een begraafplaats gaan om een idee te krijgen wat dat inhoudt. Praat bijtijds over de dood, wanneer het kan ook met degene die zal overlijden. Betrek kinderen bij het afscheid nemen van een opa of oma.
Het kan ze helpen in het besef dat een einde gekomen is aan het aardse leven. Laat ze bijvoorbeeld meedoen met de kist verzorgen en daar iets persoonlijks in achter­laten, een bloem neerleggen of een gedicht voorlezen. Wat vooral zal bijblijven is de sfeer bij een uitvaart. Verberg je eigen verdriet niet, zo kan het kind merken dat verdrietig zijn normaal is.
Bied ook perspectief, want dood en lijden hebben niet het laatste woord. We mogen in vertrouwen uitzien naar een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.

• Irene de Geus-Haasbroek
KiZ-REDACTEUR

Bronnen:
- bijbelsopvoeden.nl/kinderenenrouw
- HGJB, ‘Voorleven. In gesprek over opvoeden en geloven’, 2016
- kn.nl/inspiratie/column-inspiratie/met-kinderen-praten-over-god-en-de-dood
- petrus.protestantsekerk.nl/artikel/rebecca-schoon-ik-wil-mijn-kinderen-laten-zien-hoe-ik-zelf-geloof
- petrus.protestantsekerk.nl/artikel/rituelen-met-kinderen