NAAR EEN NIEUW BEGIN

Gebogen knieën

Middenin de donkere dagen rond kerst en aan het begin van een nieuw jaar, voor velen ook midden in een donkere wereldtijd, heeft het thema van deze januarikrant ‘Op je knieën’ een bijzondere lading. Immers, tegengestelde 
machten en krachten lijken zich te meten. 

Op allerlei gebied en allerlei schaal staan mensen tegenover elkaar en proberen ze met machtsvertoon de ander te overtuigen van eigen gelijk. ‘Je zál op je knieën, je zál doen of denken wat ik doe en belangrijk vind.’ Soms met geweld. Soms met woorden en teksten, vernederend en elkaar verketterend zoals veel op de sociale media gebeurt. Het achterliggende idee is hetzelfde: ‘Ik bepaal en jij moet je knieën buigen.’
Deze overdrachtelijke vorm is er een van de vele als het over je knieën buigen gaat. Op het schilderij hieronder is een vrouw afgebeeld die de was doet aan de rand van een rivier. Ook zij buigt haar knieën. Hier gaat het niet om onderwerping, er is geen machtsvertoon. Hier zijn het gebogen knieën tijdens de zware hand­arbeid. En zo zijn er meer en uiteenlopende vormen en situaties waarin sprake is van gebogen knieën.
Denk bijvoorbeeld aan het tot ridder geslagen worden, de huwelijksinzegening of in de kerk de bevestiging van ambtsdragers zoals ouderlingen en diakenen.


Innerlijke houding
In deze wereld, die op zoveel plaatsen in brand lijkt te staan en waar zoveel mensen met machtsvertoon anderen willen knechten, kan het buigen van de knieën ook een heel ander beeld geven. Geen teken van onderdrukking, maar juist het tegenovergestelde: gebogen knieën als teken van het krachtigste wapen dat een christen tot zijn beschikking heeft: het gebed. Leert Jezus ons niet dat dit de enige juiste houding voor een christen is? En dan bedoel ik niet de uiterlijke vorm van het knieën buigen, maar de innerlijke houding. Contact zoeken met de Eeuwige, Hem danken, lofprijzen, eren en deelgenoot maken van wat jou ten diepste raakt. Zoals de herders uit de velden van Efratha en de drie koningen uit het Oosten hun knieën bogen uit eerbied en ontzag voor het Kind in de kribbe. En ook zoals Maria van Magdala uit het Evangelie volgens Johannes op de knieën viel voor Jezus in haar wanhopige zoektocht naar vergeving.

Geen machtsmiddel
Ook Jezus zelf boog zijn knieën voor zijn hemelse Vader. Om te danken en te eren, maar ook als smeekgebed. In het heetst van de strijd, in de hof van Gethsemane, boog Jezus de knieën en klonk zijn hartverscheurende kreet: ‘Vader, laat het aan mij voorbij gaan!’
Hoewel het buigen van de knieën een krachtig wapen blijkt, is het geen machtsmiddel. Jezus sloot zijn gebed af met: ‘Laat niet mijn wil, maar Uw wil gebeuren.’ Zo haalt Jezus de angel eruit, Hij gebruikt bidden niet als pressiemiddel maar geeft zich in vertrouwen over aan de Vader.

Machtige liefde
Even voor dit smeekgebed bidt Jezus een ander bekend geworden gebed. Wij zijn dat ‘het hogepriesterlijk gebed’ gaan noemen. Het is te lezen in het Evangelie volgens Johannes in hoofdstuk 17. Hoewel er nergens staat dat Jezus hierbij zijn knieën boog, maar alleen dat Hij zijn ogen opsloeg naar de hemel, is dit gebed wel een prachtig voorbeeld van het ware figuurlijke de knieën buigen.
Jezus bad niet voor zichzelf of voor zijn eigen ellende, maar Hij eerde zijn Vader, zag uit naar het koninkrijk van God, bad voor allen die Hem gegeven waren, en voor de verspreiding van het evangelie. Dat is knieën buigen in optima forma.
Als de wereld waarin we leven ons hart raakt, mogen we net als Jezus onze ‘knieën buigen’, God eren en ons hart uitstorten. We mogen als een priester onze medemens bij God brengen en God bij onze medemens. Dan zal het buigen van de knieën een machtig wapen blijken te zijn, een machtig vertoon van Gods liefde.

‘Op je knieën’: de één roept het om jou te onderdrukken, om je je vrijheid te ontnemen, om je afkomst of je geaardheid te diskwalificeren, de ander roept het uit machtswellust.
Jezus riep het niet, Hij dééd het. Deze wereld schreeuwt om mensen die in navolging van Jezus op hun knieën gaan als wapen tégen geweld en onderdrukking, als wapen vóór vrede en gerechtigheid. Op je knieën het oude jaar uit en het nieuwe jaar in. Op je knieën op weg naar een nieuwe wereld waar iedere knie zich zal buigen. Laat de kurken maar knallen, ook in het nieuwe jaar wensen we u allen zulke gebogen knieën die leiden naar een nieuw begin.

Willem van Rumpt
KiZ-REDACTEUR

Foto: Leonie Vreeswijk-Feith