Kerkmusicus en organist Arie Vooijs:

‘Muziek ademt met leven en geloven mee’

Leven zonder muziek kan hij niet, geloven zonder muziek gaat voor hem niet. Arie Vooijs, naast zijn vaste baan kerkmusicus en dirigent in hart en nieren, gaf ruim zeven jaar lang zijn kijk op muziek in de kerk woorden in de rubriek Kerk&Muziek, maandelijks op deze pagina. Bezield en informatief, prikkelend en soms zelfs een beetje baldadig.

Je zei begin 2017 direct ja op de vraag of je een kerkmuziek-column wilde verzorgen in deze krant.
Nog voor ik erover had nagedacht inderdaad. Het is vooral zo leuk om te DELEN, om te vertellen over muziek op zich. Zelf heb ik veel belangstelling voor het kerklied plus achtergrond en waarom je zingt in de kerk. Die PASSIE om mensen bewust te maken van wat er gaande is als je muziek maakt en zingt met elkaar. Je komt toe aan een laag die je anders niet bereikt. Woorden op muziek zetten je op het emotionele spoor. Kerkdiensten zijn vooral verbaal ingesteld, die harmonische lading van muziek voegt iets belangrijks toe.

Waar leg je graag accenten, wat wil je overdragen?
Bij Arie Eikelboom in Den Haag heb ik Kerkmuziek gedaan. Daar is mijn liefde voor al die prachtige kerkliederen ontstaan. Als ik nu de noten van een bepaald lied zie, komt wat ik geleerd heb allemaal mee: de theologische achtergrond, de keuzes voor muziekgenres, de gang van de liturgie, wat haalbaar is in de praktijk.
Belangrijk vind ik dat je de soorten muziek benadert vanuit de stroming. Bij muziek van Bach ontdekken wat de bron is en vandaaruit naar de Bron over Wie je zingt en musiceert. Net als bij gospelmuziek, waar de muziek eerder raakt nog dan de woorden. Je ogen worden geopend voor vakmanschap en verdieping. Je weet dan ook waarom je iets mooi vindt of niet. Belangrijk is ook de gezamenlijke hartslag, die ontstaat als je samen zingt. Ik schreef daar een keer over. Zodra je bewust instemt en samen een lied zingt, als gebed, als antwoord of aanbidding, ga je samen op en ontstaat er een evenwichtige samenklank. Heel bijzonder.

Je wilt ook wat opschudden, als ik zo de titels van je bijdragen na ga.
We denken en doen weleens te serieus over onszelf in de kerk. En ja, je raakt wel eens een open zenuw. In een en dezelfde kerkdienst reageert de een boos en de ander laaiend enthousiast. Ik verwerkte een keer ‘We shall over­come’ maar een kerkganger hoorde ‘Sinterklaas kapoentje’ – het was begin december ...
Of zoals bij een Voluntary van John Stanley, met daarin een hele maat rust. Het was ademloos stil, mensen zijn erdoor gegrepen en tot tranen toe geroerd. Al was het als organist wel eng om zolang stil te houden.
Over het Avondmaal schreef ik dat het best wat blijer mag. Het is ook een feest om de maaltijd met Jezus te vieren. Of over dat er na Pasen gek genoeg nauwelijks concerten zijn en in de Passietijd aan de lopende band, terwijl met Pasen de jubel juist begint.

Kun je geloven zonder muziek?
Voor mij gaat dat niet. Ik heb muziek nodig om me te uiten. De kerk kan ook niet zonder, het is een dusdanig ander level. En ondertussen is de Geest aan het werk. Muziek opent deuren en harten. Muziek ademt met leven en geloven mee. Dat probeer ik als organist ook te doen. Zingend een lied voorbereiden, met de gemeente mee ademen en je verdiepen in de tekst. Het verhaal vertolken, dat is je taak. Denk bijvoorbeeld bij Psalm 23 over leeuwen en beren aan die student voor de oprukkende tanks op het Plein van de Hemelse Vrede toen bij de protesten in China – en dan die woorden voor hem te zingen in de liturgie! Zo sta ik ook voor de koren die ik heb. De muziek moet verder komen dan deze muren.
Voor mij blijft het een geweldige ervaring dat geloof door muziek gedragen wordt.
‘Soms groet een licht van vreugde
de christen als hij zingt:
de Heer is ’t die met vleugels van liefde hem omringt.’
En naadloos aan de andere kant van de wereld overgenomen wordt:
‘En dan als onze beden zwijgen,
en hier het daglicht onderduikt,
weer nieuwe zangen op doet stijgen,
ginds waar de nieuwe dag ontluikt.’

Marieke van der Giessen-van Velzen
KiZ-REDACTEUR

Arie Vooijs (1965) was al vroeg met muziek bezig. Hij speelt orgel, piano en eufonium en is dirigent van enkele koren. Hij was van oktober 1997 tot begin 2022 organist en cantor van De Oase en is lid van de protestantse wijkgemeente Zoetermeer-Zuid. Sinds 2021 speelt hij in De Hoeksteen in Benthuizen en de Hervormde Dorpskerk in Hazerswoude-Dorp. Ook is hij verbonden aan de Dorpskerk te Zoeterwoude-Dorp, als organist en ook als muzikaal leider van het koperensemble Suetana Musica.