Eeuwigheid in bijbels perspectief

VERLANGEN EN VERGEZICHTEN • Hoewel vaak wordt beweerd dat het Oude Testament niet over eeuwig leven spreekt, zijn er wel degelijk passages die wijzen op leven na de dood of voortbestaan. In het Nieuwe Testament wordt eeuwig leven vaker genoemd. Zo wordt het later tot een centrale belofte van het christelijk geloof. Het verwijst niet alleen naar leven na de dood, maar ook naar een diepe, blijvende relatie met God die begint in het heden.

Verwijzingen in het Oude Testament
In de Hebreeuwse Bijbel of het Oude Testament zijn er de Psalmen die wijzen op een besef en geloof en een verlangen naar eeuwigheid. Ook wijzen verschillende verhalen en uitdrukkingen op een geloof in een leven na dit leven.

Psalm 73 De psalmist zegt: ‘Nu ben ik bij U voor altijd.’ Dit geeft het verlangen en de verwachting aan van een hiernamaals.
Psalm 49 ‘Ik zal niet sterven, maar ik zal opgewekt worden.’ Duidelijk klinkt hier een verwijzing naar een leven na de dood.
Henoch In Genesis 5 wordt gezegd dat Henoch met God wandelde en dat hij ‘niet meer was, omdat God hem wegnam’. Dit wijst op een vorm van onsterfelijkheid.
Elia De profeet Elia werd opgenomen in het domein van God, zonder te sterven. Zijn opvolger Elisa was er getuige van, zie 2 Koningen 2.
Verzameld worden tot je vaderen Deze uitdrukking komt vaak voor in Genesis en in andere boeken. Botten werden in de oude tijd verzameld en bewaard: je hebt respect voor je voorouders. Tegelijk kan zo’n zin ook wijzen op het besef dat de overledenen voortleven na de dood.

ROBIN TEN HOOPEN: ‘In het Oude Testament wordt eeuwigheid niet gezien als een tijdloos bestaan buiten de tijd, maar als een oneindige tijdsduur binnen de tijd. Zo kan ‘eeuwig’ betekenen dat iets voortduurt totdat het tegendeel optreedt, bijvoorbeeld totdat God besluit iets te veranderen. Dit geldt ook voor het koningschap, dat voortduurt totdat het ophoudt te bestaan. God kan zijn plannen wijzigen, zoals blijkt uit het Oude Testament, waar door te bidden het veranderen van Gods plannen mogelijk wordt geacht. Het eeuwige verbond met Israël kan bijvoorbeeld worden vernieuwd door een nieuw verbond, wat de flexibiliteit van ‘eeuwigheid’ benadrukt.’

Teksten in het Nieuwe Testament
Ook in het Nieuwe Testament zijn er teksten die het geloof in en de belofte van een eeuwig leven belichten.

Johannes 3:16 ‘Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.’ Hier wordt eeuwig leven genoemd in één adem met geloof in Jezus Christus.
Johannes 17:3 ‘Dit is het eeuwige leven: dat zij U kennen, de enige ware God, en Jezus Christus, die U gezonden hebt.’ Eeuwig leven is niet alleen een toekomstig bestaan, maar begint nu al in de relatie van een mens tot God en Jezus.
Romeinen 6:23 ‘Het loon van de zonde is de dood, maar het geschenk van God is eeuwig leven in Christus Jezus, onze Heer.’ Eeuwig leven wordt hier tegenover de dood geplaatst en als een gave van God opgevat.
1 Johannes 5:11-12 ‘En dit is het getuigenis: God heeft ons eeuwig leven gegeven, en dat leven is in zijn Zoon. Wie de Zoon heeft, heeft het leven; wie de Zoon van God niet heeft, heeft het leven niet.’ Het eeuwige leven is hier onlosmakelijk verbonden met Jezus.

Opstanding
ROBIN TEN HOOPEN: ‘Je kunt de verschillende opvattingen van eeuwig leven niet tegen elkaar wegstrepen. We moeten erkennen dat de dood een definitief einde is, waarbij ruimte is voor rouw en verdriet. Je moet dit niet meteen willen overstijgen met het idee van eeuwigheid. Het bewaren van namen en foto’s en rituelen zoals kaarsjes aansteken zijn manieren waarop mensen liefde voor overledenen levend houden. Het geloof in de opstanding en het bij Christus zijn na de dood biedt echter een bijbels perspectief dat verder gaat dan alleen herinnering. Over het hiernamaals geeft de Bijbel opvallend weinig concrete details. Wel wordt er in het boek Openbaring beeldend over gesproken in voorstellingen van de nieuwe hemel en aarde. En ook dat we zullen zijn als de engelen, zonder voortplanting. Maar gelovigen moeten niet te klein denken over God en het hiernamaals, ook bij vragen over crematie en wederopstanding.’

Herschepping
ROBIN TEN HOOPEN: ‘Vanuit christelijk perspectief wordt eeuwig leven verbonden met een herschepping van hemel en aarde. Daarin staan harmonie, vrede, liefde en gerechtigheid centraal. Eeuwig leven is daarmee niet een eenvoudige verlenging van het huidige leven, maar een kwalitatief nieuw bestaan. De dood wordt in de Bijbel gezien als een gevolg van het menselijk bestaan, omdat mensen van stof gemaakt en sterfelijk geworden zijn. De boom van kennis van goed en kwaad in de tuin van Eden symboliseert de mogelijkheid van onsterfelijkheid. De keuze van Adam en Eva om toch van die boom te eten, leidt tot het verlaten van de tuin en het aanvaarden van sterfelijkheid. Dit verhaal benadrukt dat onsterfelijkheid niet vanzelfsprekend is en dat sterfelijkheid een fundamenteel onderdeel van het menszijn is. Het joodse denken en de christelijke theologie voegen hier de belangrijke dimensie aan toe van herschepping en een nieuw bestaan, in verbondenheid met God.’

• Jan Blankespoor en Leonie Vreeswijk-Feith
KiZ-REDACTEUREN