STRUIKELTEKSTEN BEDISCUSSIËREN

Leren van de joodse traditie

Het christelijk geloof vindt zijn wortels in het joodse geloof. Paulus zegt zelfs in de Romeinenbrief (11:11) dat het joodse volk gestruikeld is om redding te brengen voor de andere volken. Er staat nadrukkelijk bij: ze struikelen niet om ten val te komen maar om redding te brengen. Als het gaat om lastige teksten in de Bijbel, hoe kan de joodse manier van omgaan ons een stapje verder helpen?

Al die lastige en soms onbegrijpelijke teksten en passages ... we mogen en moeten er wel mee aan de slag. En soms kom je er ineens achter dat struikelen je redding geworden is. Door over die moeilijke teksten na te denken kunnen je ogen opengaan voor ongekende vergezichten. Onze (christelijke) theologen hebben manieren gevonden om met zulke teksten om te gaan. Maar hoe doet onze oudere broer, de rabbijn of de joodse traditie, dat?

Samen verder komen
Naast taalstudie en het bestuderen van de context is bediscussiëren een typisch joodse wijze om tot tekstuitleg te komen. Met elkaar in gesprek gaan, van gedachten wisselen, juist als teksten zo op het oog moeilijk te bevatten zijn.
Op de universiteiten zullen de theologen die discussie best ook aangaan, maar als gewone gelovigen lopen we vaak met een grote boog om zulke teksten heen. We denken snel te klein van ons eigen intellect en zeker te klein van de werking van Gods Geest. Als wij met elkaar in een open gesprek op zoek gaan naar de boodschap van struikelteksten, mogen wij zegen op dat gesprek verwachten. De een spreekt haar moeite met een bepaalde tekst uit, de ander vertelt hoe hij er een weg mee gevonden heeft. Zo kom je al discussiërend stapje voor stapje samen verder in de omgang met jouw struikeltekst. Dat je niet altijd tot een eensluidend inzicht komt of zelfs niet tot een acceptabel antwoord, mag duidelijk zijn. We noemen ze niet voor niets struikelteksten, ze zijn niet zomaar glad te strijken.

De joodse traditie heeft ook wegen gevonden om daarmee om te gaan, door die ambiguïteit te accepteren. Accepteren dat een tekst uiteenlopende betekenissen kan hebben en dat niet alles nu al opgelost hoeft te worden. Het onderzoeken, overdenken en bediscussiëren is op zich al waardevol. Dat teksten een mysterie blijven, is geen schande en geen gebrek. Het doet beseffen dat God groter is dan wij kunnen bevatten. Dat geeft al zoveel rust dat we wellicht struikelen, maar voor vallen behoed worden.


Juist gegroeid

In de onderlinge discussie kan het dan gaan over de Goddelijke voorzienigheid en de menselijke verantwoordelijkheid, over trots en hardnekkigheid en over noodzaak van nederigheid en berouw. Je komt dan niet tot een gesloten passend antwoord, maar accepteert de grenzen van ons intellect en je accepteert de ambiguïteit. Tegelijk leer je onderling heel veel van het gesprek over deze tekst. Je bent gestruikeld maar niet gevallen, nee, je bent juist gegroeid in je geloof. Leren van onze joodse wortels is zo gek nog niet.

Willem van Rumpt
KiZ-REDACTEUR