NAASTENLIEFDE ALS KERNWAARDE

Armoede – wat doet de kerk er tegen?

DIACONIE DOEN • Makkelijke vraag, makkelijk antwoord: ‘Voor armoede moet je bij de diaconie zijn, zij gaan daar over.’ Maar is dat wel zo? Kunnen we ons wel verschuilen achter de inhoudelijke opdracht van de diaconie, de dienst van barmhartigheid en gerechtigheid? Zijn we daarmee van onze verantwoordelijkheid af?

Eerst maar eens een korte verkenning bij onze bron, Jezus van Nazareth, de Man die wij als christenen willen volgen. Zorg voor weduwen, wezen, armen en behoeftigen stond bij Hem voorop. In woord en in daad liet Hij zien wat het betekent om je naaste lief te hebben als jezelf. Het is geen bijkomstigheid, naastenliefde is een kernwaarde van het christelijk geloof. Mede door die kernwaarde tot praktijk van het dagelijks leven te maken, werd de Vroege Kerk in de eerste eeuwen aantrekkelijk en kwam het tot een wonderlijk snelle verspreiding van het Evangelie. In de middeleeuwen ontwikkelde het diaconaat zich verder binnen de kloosters. Kloosterorden zoals de Benedictijnen en Franciscaanse broeders richtten ziekenhuizen en armenhuizen op en herbergen voor reizigers. Het zorgde voor een georganiseerde benadering van zorg, waarbij religieuze en sociale verantwoordelijkheid hand in hand gingen. In de 20e en 21e eeuw heeft het diaconaat zich verder geprofessionaliseerd. Kerken, maar ook andere maatschappelijke organisaties, werken samen om de armen, vluchtelingen en mensen in crisis te ondersteunen. Diaconaat blijft een belangrijke pijler van zorg en gerechtigheid in de samenleving, met als doel een wereld waarin iedereen wordt gezien en geholpen.
Maar ondanks die professionalisering blijft naastenliefde een kernwaarde waar ieder mens persoonlijk voor verantwoordelijk blijft. Dus de vraag ‘Armoede – wat doet de kerk er tegen?’ is en blijft onlosmakelijk verbonden met de vraag ‘Armoede – wat doe ik er tegen?

Naast praktische hulp creëert de diaconie structuren waardoor mensen in beeld komen en geholpen kunnen worden. Een mooi voorbeeld daarvan is het Diaconaal Centrum Zoetermeer, dat op dit moment uitgerold wordt over de verschillende wijken in Zoetermeer.
Maar als het goed is, stimuleert en motiveert de diaconie ook de individuele gemeenteleden om met een diaconale blik in het leven te staan. Zoals de folder van Kerk in Actie met de titel ‘101 tips voor een diaconaal kloppend hart’: om diaconaal bewust te worden en vooral ook diaconaal actief, gewoon in de straat waar je woont of de plek waar je werkt.

Bij een rondvraag onder diakenen wat het voor hen betekent om zowel persoonlijk als ambtelijk betrokken te zijn bij armoede- en onrechtbestrijding, kreeg ik het volgende antwoord van Tineke Blankespoor, diaken in wijkgemeente Zoetermeer-Zuid:

‘Het betekent dat ik niet alleen persoonlijk oog moet hebben voor onrecht en armoede, maar ook de verantwoordelijkheid om als diaken zichtbaar te maken dat we samen als gemeente iets kunnen betekenen voor mensen die onze hulp of steun nodig hebben, ook buiten onze kerkelijke gemeente. Niet alleen bij de collecte, maar bijvoorbeeld ook door inzamelen voor de Voedselbank of de Actie Vakantie­tas. De workshop ‘Signaleren en aankaarten van armoede’ door Kerk in Actie in december was voor mij een goede ondersteuning.’

Een mooie koppeling tussen de vragen ‘Wat doet de kerk …?’ en ‘Wat doe ik …?’. Samen zijn we verantwoordelijk. Ons niet neerleggen bij onrecht en armoede maar samen strijden maakt voor iedere naaste echt het verschil. Een klein gebaar, een klein beetje aandacht, het begint met de ander te zien! Het zou mooi zijn als wij elkaar – de diaconie ons en wij hen – daarbij zo kunnen helpen.

Willem van Rumpt
KiZ-REDACTEUR

Afbeelding: Meester van Alkmaar, ‘De naakten kleden’, 1504, Rijksmuseum