Naar schatting zijn er in een derde van de protestantse kerken in Nederland geen jongeren en kinderen meer te vinden. De zorg daarover is groot. Vorige zomer verscheen het boek Samen Jong, waar door het hele land heen mensen zich enthousiast in verdiepen. In Zoetermeer-Zuid bespreken de nieuw aangetreden dominees het met een groep voortgekomen uit de beroepingscommissie, in Noord denkt een werkgroep verbindende initiatieven uit en ook de pastores van de protestantse wijken wisselen onderling van gedachten hierover. Hoe kun je aantrekkelijk kerk zijn met álle generaties?

Kernwaarden Het boek Samen Jong is een Nederlandse doorvertaling van het Amerikaanse boek Growing Young. Dat boek bevat een neerslag van een breed onderzoek naar kerken, van Lutherse Kerk tot Baptistengemeente, die het ‘goed doen’ als het gaat om jongeren. Men ontdekte zes gedeelde kernwaarden in al die kerken.

1 Prioriteit geven aan jonge generaties
2 Jezus’ boodschap serieus nemen
3 Hart voor jongeren hebben
4 Verantwoordelijkheid geven
5 Een warme gemeenschap vormen
6 Beste buren zijn

Het gaat om ontmoeting
Samen Jong is meer dan een vertaling van het Amerikaanse boek. Het is toegesneden op de Nederlandse situatie. Er komen jongerenwerkers uit ons land aan het woord en inzichten vanuit Nederlands onderzoek zijn toegevoegd. Maar ook is er een inhoudelijke verschuiving. In Growing Young gaat het om de verjonging van de kerk. In Samen Jong gaat het erom dat de kerk steeds meer gaat lijken op Christus en Hem vertegenwoordigt in wijk en wereld. Het gaat om kerk zijn samen met alle generaties, zoals de ondertitel van het boek luidt. Dan gaat het meer om ontmoeting tussen de generaties.

Geen recept
Dit boek richt zich op de kernwaarden van de geloofs­gemeenschap, niet op acties. Het bevat dan ook geen recept om te komen tot vernieuwing. Drie van de zes kernwaarden gelden voor elke kerkgemeenschap: je bezighouden met de relatie met God (Jezus’ boodschap serieus nemen), de relatie met elkaar (Een warme gemeenschap vormen) en de relatie met de samenleving (Beste buren zijn). De andere drie kern­waarden zijn gericht op jongeren.
Het komt erop aan hoe je met deze kernwaarden bezig gaat. Hoe doe je het zo dat het niet om verjonging gaat, maar om kerk-zijn mét alle generaties? Met dit boek loop je, ondanks de ondertitel, wel dit gevaar. Het hangt er nogal vanaf of er jongeren zijn of niet. In eerste geval is de belangrijkste vraag: weet je je echt gezien? In het tweede: zijn er mogelijkheden om jongeren bereiken? Het boek lijkt vooral uit te gaan van de eerste situatie.

Je gunt het ieder mens
Veel kerken hebben ‘nood aan jongeren’. Ze denken daarbij vooral aan eigen voortbestaan: ‘Als we nu niet verjongen dan kunnen we over een tijdje het licht uitdoen.’ Wie zo denkt, instrumentaliseert jongeren, dan gaat het niet om hen, maar om ‘de kerk’. Je kunt er ook anders naar kijken. Als je zelf het leven met God als iets heel waardevols beleeft, gun je dat ook een ander. Veel (jonge) mensen lopen verloren rond. Wie ben ik? Waar hoor ik bij? Hoe ga ik om met mijn ingewikkel­de of saaie leven? Dat zijn belangrijke vragen. Wat zou het mooi zijn als mensen het ‘goede nieuws’ ontdekken dat ze daarin niet alleen zijn. Dat er geloofsgemeenschappen bestaan, waarin je leert dat je leven in een groter kader staat. Dat gun je toch ieder mens.

Van hart tot hart
Er is nog iets anders aan de hand dan de vraag of kerken wel aantrekkelijk zijn voor jonge generaties. Steeds meer mensen hebben totaal geen boodschap aan het evangelie. Geen interesse, en ze missen het ook niet. Dat kan je mismoedig maken.
En ook van bezig zijn met zo’n boek als Samen Jong zou je moe kunnen worden. Maar dat hoeft niet. Je moet dan wel wegblijven van het recept-denken en de valse hoop die dat kan geven. Tijdens een van onze gesprekken met de beroepingscommissie over Samen Jong zeiden we tegen elkaar. ‘Ook als het geen enkele jongere extra oplevert, dan nog vinden we het proces om met deze kernwaarden gemeente­breed aan de slag te gaan heilzaam. Het doet goed om van hart tot hart over de kern van gemeente-zijn te spreken. We geloven dat het ons veel zal brengen. Wellicht andere dingen dan we gedacht hadden, maar wie weet ook ... jonge mensen!’

ds. Jan van der Wolf
ZOETERMEER-ZUID

Wil je de Samen Jong-kernwaarden versterken in jouw geloofsgemeenschap? Je staat er niet alleen voor! Ontvang tips, inspiratie en bemoediging in de (online) community en je kunt trainingen en tools krijgen.  
Kijk op www.samenjong.nu voor alle mogelijkheden.

Intens gesprek
In het protestantse pastores-overleg – predikanten, geestelijk verzorgers, kerkelijke werkers samen – spraken we in december over ‘Kernwaarde 2: Jezus’ boodschap serieus nemen’ uit het boek Samen Jong. We horen er een zekere radicaliteit in. In hoeverre lukt het ons als voorgangers zelf om Jezus’ boodschap serieus te nemen? Moeten we bijvoorbeeld vluchtelingen in huis opnemen? Het maakt ons bescheiden, ook in onze preken. De ene kerkganger heeft troost en bemoediging nodig, een ander moet uitgedaagd worden om een onheilzaam levenspatroon te doorbreken en de kaarten op de navolging van Jezus te zetten. Maar we zijn ook bang voor ‘goedkope genade’. Dat we het vooral over Gods liefde en genade hebben, zonder dat het die transformerende kracht voor ons eigen dagelijks leven heeft. Het levert een intens gesprek op – met meer vragen dan antwoorden ...