Keti Koti en de blik van een ‘witte man’

Toespraak in de Perronmeeting van zondagmorgen 2 juli 2023 in Zoetermeer-Oosterheem

VAN KETENEN BEVRIJD? Ik, als witte man, wist nauwelijks iets van Suriname. Op de lagere school leerde ik dat Suriname van ons was. Dat we rijk waren geworden onder andere door de West-Indische Compagnie. Wist ik veel hoe we rijk waren geworden. Maar nu, nu ik bijna vier jaar met mijn geliefde vrouw van Surinaamse afkomst ben getrouwd, weet ik dat haar opa op 16-jarige leeftijd onder vals voorwendsel als contractant vanuit India naar Suriname vervoerd werd. En daar, onder mensonterende omstandigheden, op de plantage heeft moeten werken. Nu begrijp ik dat dit slavernijverleden niet zomaar vergeten kan worden, maar op een of andere manier afgesloten moet worden door te erkennen wat de witte man, de bakra, in het verleden heeft misdaan.

Terwijl de slaven jaren geleden formeel van hun ketenen zijn bevrijd, stelde ik bij mij zelf de vraag:

Zijn wij als Nederlander van onze ketenen bevrijd? Of zitten wij nog vast aan schuldgevoel, nu er meer en meer bekend is geworden wat onze Nederlandse voorouders in dit verband hebben gedaan? Hebben wij iets recht te zetten om ons ook van onze ketenen te worden verlost?

Bij de verschillende gesprekken, die ik met diverse witte vrienden hier in Nederland heb gehad, kwam steeds van hen de vraag:

• Waarom excuses aanbieden, het is toch al zo lang geleden?
• Waarom zoveel aandacht, ik ben toch niet verantwoordelijk voor de daden die Nederland in het verre verleden heeft gedaan?
• Waarom al die vreselijke dingen oprakelen?
• Ik vind het allemaal grote onzin, zei iemand.

Dat allemaal laat zien hoeveel gebrek aan kennis over dit onderwerp er wel niet binnen de witte Nederlandse bevolking is en hoe weinig wij de harten kennen van deze mensen, die nu nog steeds geconfronteerd worden met de gedachten dat hun voorouders door witte Nederlanders onderdrukt, gemarteld en vermoord zijn. Op 26 januari 1833 werden namens onze Nederlandse overheid drie slaven, Codjo, Mentor en Present, levend verbrand omdat zij in opstand waren gekomen tegen de erbarmelijke omstandigheden waaronder zij moesten werken.

Weet u, mijn ogen werden geopend toen ik dit monument zag. Wij Nederlanders, wij witte mannen en vrouwen, wij die zo hoog ontwikkeld dachten te zijn, zijn als natie mede verantwoordelijk voor het leed dat daar in het verleden mensen is aangedaan. Weet u waarom?

De West-Indische Compagnie heeft goud geld verdiend aan de handel in slaven. En toen in 1873 de slavenhandel verboden werd, begon het ronselen van contractanten onder meer uit India. Contractanten die onder een voorwendsel getransporteerd werden vanuit Calcutta naar Suriname. Waar ze ook weer onder mensonterende omstandigheden moesten werken. Ook deze transporten werden gefaciliteerd door de West-Indische Compagnie.

Hedendaagse nazaten uit deze slavernij en contractanten worden nu nog geconfronteerd met niet verwerkte emoties, en soms met traumatische ervaringen vanwege hun opvoeding door ouders, en overgrootouders, die ook niet beter wisten. Omdat hun ouders hun trauma’s, veroorzaakt door hun ouders en bet-overgrootouders ook niet goed hebben kunnen verwerken en daardoor deze trauma’s weer in meer- of mindere mate hebben overgebracht aan hun kinderen. Mijn vrouw Alice heeft hier al iets over verteld.

Toen ik met Alice naar Paramaribo ging, wist ik weinig van de slavernij. Dit monument heeft mij de ogen geopend en ik ben nog meer gaan beseffen wat de gevolgen zijn geweest voor de huidige generatie Surinamers. Zij zijn immers de nakomelingen van slaven en zogenaamde contractanten.

Onze ketenen als gevolg van bovengenoemde gebeurtenissen, waar wij als witte mensen onbewust mee verbonden zijn: zijn ketenen van ontkenning, onbegrip, onwetendheid, discriminatie, en schuld. Deze ketenen, nogmaals waar vele huidige nakomelingen de negatieve gevolgen van hebben moeten ervaren, moeten ook verbroken worden. Jezus zegt dat de waarheid ons zal vrij maken. Nu wij deze waarheid kennen, is een eerste stap te erkennen dat als wij als Nederland medeschuldig zijn aan de gevolgen van deze verschrikkelijk gebeurtenis, en wij de nakomelingen om vergeving moeten vragen. Dan pas kan er echte toenadering komen tussen Nederland en allen die het slachtoffer zijn geworden van deze gebeurtenis.

Ik bid en hoop dat door deze 150-jarige herdenking van de opheffing van slavernij, wij in Nederland als witte mannen en vrouwen gaan begrijpen wat de gevolgen zijn geweest voor de huidige nakomelingen van deze slavernij en contractanten, zodat alle betrokkenen vrij komen door deze waarheid te erkennen.

Dank u voor uw aandacht.

Hans Alles